ชวนรู้จัก "มะพร้าว" พืชที่ถูกสลักชื่อลงในศิลาจารึก

เคาะกะลาชวนรู้จัก "มะพร้าว" พืชที่ถูกสลักชื่อลงในศิลาจารึก 🥥

.

ถ้าพูดถึงพืชที่มีความสำคัญต่อวัฒนธรรมการกิน และวิถีชีวิตของคนไทย คนส่วนมากอาจจะนึกถึงข้าวเป็นอันดับแรก แต่ยังมีพืชอีกชนิดนึงที่มีความผูกพันกับคนไทยมาตั้งแต่สมัยยุคสุโขทัย นั่นก็คือ “มะพร้าว” โดยเจ้าผลไม้ลูกแข็งสีเขียวนี้มีชื่อปรากฏอยู่ในหลักศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหง โดยกล่าวว่า “เมืองสุโขทัยนี้จึงชม สร้างป่าหมากป่าพลูทั่วเมืองนี้ทุกแห่ง ป่าพร้าว ก็หลายในเมืองนี้ ป่าลางก็หลายในเมืองนี้” จากบันทึกข้างต้นทำให้ได้รู้ว่าชาวไทยรู้จักปลูกและค้าขายมะพร้าวมาตั้งแต่ยุคสุโขทัยเมื่อราว ๆ พ.ศ.1835

.

ในแรกเริ่มชาวไทยใช้มะพร้าวในรูปแบบของการบริโภคเนื้อและน้ำ โดยพบหลักฐานในหนังสือไตรภูมิพระร่วง ที่เรียบเรียงในช่วงปี พ.ศ.1888 กล่าวถึง “ขนมต้ม” ว่าเป็นขนมที่ทำได้ง่ายโดยใช้วัตถุดิบในท้องถิ่น อย่าง แป้ง มะพร้าว และน้ำตาล โดยผัดเนื้อมะพร้าวกับน้ำตาล ห่อด้วยแป้งแล้วนำไปต้ม

.

ส่วนวัตถุดิบสำคัญจากมะพร้าวอย่าง “กะทิ” พบหลักฐานว่ามีการเริ่มใช้ในการปรุงอาหารในสมัยของสมเด็จพระนารายณ์ ช่วงปีพ.ศ. 2200 พบบันทึกของทูตเปอร์เซียที่อ้างว่า สมเด็จพระนารายณ์ ทรงโปรดอาหารเปอร์เซีย ที่มีนม เนยใส(Ghee) และเครื่องเทศเป็นวัตถุดิบหลัก แต่ในยุคอยุธยานั้นยังไม่ได้มีการบริโภคนมวัว นมควาย จึงทำให้หาวัตถุดิบอย่างนม และเนยใสไม่ได้ พ่อครัวชาวเปอร์เซียจึงเริ่มประยุกต์คั้นเอา “กะทิ” ออกมาจากเนื้อมะพร้าว แล้วเอามาประกอบอาหารกับเครื่องเทศ จนสุดท้ายก็เกิดการประยุกต์ดัดแปลงมาตามยุคสมัยจนกลายมาเป็นเมนูแกงกะทิต่าง ๆ ของไทยในปัจจุบัน

.

โดยมะพร้าวในไทยถ้าจะแบ่งกลุ่มโดยใช้วิธีการบริโภคเป็นหลัก จะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ

1.มะพร้าวน้ำหอม : ต้นเตี้ย ผลไม่ใหญ่มาก น้ำมีรสหวาน มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เนื้อมะพร้าวนุ่ม มัน นิยมใช้ดื่มสด ๆ หรือขูดเนื้อไปทำเป็นของหวาน

2.มะพร้าวแกง : ต้นขนาดใหญ่ สูง ผลขนาดใหญ่ เนื้อมะพร้าวใช้ขูดมาคั้นทำกะทิสำหรับนำไปประกอบอาหารคาว หวาน มีเนื้อแข็ง และน้ำมะพร้าวไม่หวาน

.

ถ้าเจาะลึกลงไปอีกในแง่ของการใช้เนื้อมะพร้าวเพียงอย่างเดียว ยังสามารถแบ่งวิธีการเรียกได้อีก 4 ประเภท จำแนกตามอายุของลูกมะพร้าว

1. มะพร้าวอ่อน สามารถสังเกตง่าย ๆ ตรงรอบวงขั้วผลจะมีสีขาว เขย่าเบา ๆ แล้วไม่ได้ยินเสียงน้ำ (ยังมีน้ำมะพร้าวอยู่เต็มลูก) โดยเนื้อมะพร้าวในช่วงนี้จะมีตั้งแต่เป็นแผ่นวุ้นใส ๆ ไปจนถึงเนื้อใสปนขุ่น เนื้อนุ่มหอมหวาน เหมาะสำหรับขูดไปใส่ขนมน้ำกะทิต่าง ๆ หรือนำไปใส่ในวุ้นมะพร้าว

2.มะพร้าวทึนทึก ในช่วงนี้กะลามะพร้าวจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ใครที่เคยทำขนมไทยต้องรู้จักมะพร้าวในวัยนี้อย่างแน่นอน เพราะเนื้อมะพร้าวในช่วงนี้จะหนา หอมมัน สามารถนำไปใช้กับขนมไทยได้หลากหลายรูปแบบ ทั้งขูดเส้นโรยหน้าขนม เช่น ขนมตาล ขนมกล้วย ถั่วแปป ฯลฯ หรือขูดใส่ในเนื้อขนมอย่างขนมบ้าบิ่น ขนมจาก ฯลฯ รวมไปถึงใช้ในการผัดทำไส้กระฉีก ที่ใช้กับขนมไทยอีกหลากหลายชนิด เช่น ขนมใส่ไส้ ข้าวเหนียวมูนหน้ากระฉีก ฯลฯ

3. มะพร้าวห้าว กะลามะพร้าวกลายเป็นสีน้ำตาลล้วน เนื้อหนาแข็ง เหมาะจะนำไปขูดทำกะทิ สำหรับทำอาหารและขนมเพราะมีความมันสูง หรือจะขูดเนื้อไปคั่วจนกรอบไว้สำหรับกินเคียงกับเมี่ยงคำ หรือยำส้มโอก็ได้

4. มะพร้าวกะทิ ชื่อมะพร้าวกะทิ แต่ไม่ได้เอาไปทำกะทิ มะพร้าวแก่ที่มีเนื้อฟูนุ่มเหมือนกินมะพร้าวเนื้อชุ่มกะทิ มีน้ำเหนียวข้น มีรสชาติหวาน หอมมัน นิยมนำเนื้อไปกินกับขนมหวาน เช่น ทับทิมกรอบ หรือลอดช่อง ต้นมะพร้าว 1 ต้นอาจพบมะพร้าวกะทิเพียง 2 – 3 ลูกเท่านั้น ทำให้ราคามะพร้าวกะทิ จึงสูงกว่าราคามะพร้าวทั่วไป 8 - 10 เท่า

นอกจากเนื้อมะพร้าวและน้ำมะพร้าวแล้ว ส่วนอื่น ๆ ของต้นมะพร้าวก็สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการทำอาหารได้ด้วย

• ใบ : ใช้ห่ออาหาร เช่น ข้าวต้มมัด ขนมใส่ไส้

• ช่อดอก : ใช้ตัดรองเอาน้ำหวานช่อดอกมะพร้าว สามารถดื่มสด ๆ ได้เลย

• ยอด: ใช้ทำอาหาร เช่น แกงส้ม แกงเลียง แกงจืด

• กะลา : ใช้ทำภาชนะใส่อาหารต่าง ๆ เช่น ถ้วย จาน แก้ว

• ราก : ใช้เป็นยา รสฝาดอมหวาน แก้ท้องเสีย ขับปัสสาวะ

• เปลือกต้น : ใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน ทาแก้หิด

• กาบ : ใช้ผสมดินปลูกผัก หรือใช้เป็นเชื้อเพลิงในการประกอบอาหาร

.

ด้วยคุณสมบัติจัดเต็มตั้งแต่ยอดยันราก และมีชื่อปรากฏอยู่เคียงคู่กับประวัติศาสตร์อาหารไทยมาทุกยุคสมัย มะพร้าวจึงเป็นอีกหนึ่งพืชที่มีอิทธิพลในครัวไทยเป็นอย่างมาก แล้วเพื่อน ๆ ชอบเมนูจากมะพร้าวเมนูไหนกันบ้าง ลองคอมเมนต์บอกกันมาได้เลย!

------------

อ้างอิง

กรกิจ ดิษฐาน. (2016). อะไรคืออาหารไทย?. Post Today. https://www.posttoday.com/lifestyle/449805

กลุ่มงานข้อมูลสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานจังหวัดสุโขทัย. ศิลาจารึก. http://www.sukhothai.go.th/history/hist_08.htm

เทคโนโลยีชาวบ้านออนไลน์. (2017). ความหลากหลายของพันธุ์มะพร้าว. https://www.technologychaoban.com/agricultural-technology/article_24564

สิทธิโชค ศรีโช. (2019). วิธีเลือกมะพร้าว อ่อน แก่แค่ไหน ใช้อย่างไร. A Cuisine. https://cheewajit.com/healthy-food/diy-tips/160100.html/2

Thai Studies CU. (2018). มะพร้าวในวิถีชีวิตไทย. http://www.thaistudies.chula.ac.th/2018/09/29/มะพร้าวในวิถีชีวิตไทย/